اسرار کاوش

بنای تاق گرا یا تاق شیرین در گردنه پاتاق بر سر راه کرمانشاه به سرپل ذهاب و در ۱۵ کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب در کنار راه باستانی سنگفرشی بنا شده که فلات ایران را به بین النهرین ارتباط می‌داده‌است. به علت تغییر مسیر، این راه و بنای تاق گرا اکنون در شیب‌های پائین جاده آسفالته قرار گرفته‌است.

از نظر معماری، بنای تاق‌گرا، فضای ایوان مانندی است که تماماً از سنگ ساخته شده‌است. این بنای مستطیل شکل به ابعاد ۸۶/۴*۷۰/۷ متر است که ورودی آن به طرف جنوب و مشرف بر جاده سنگفرش باستانی است. از لحاظ ساختاری، این بنا به وسیله بلوک‌های سنگی ساخته شده‌است که به صورت مکعب مستطیل تراشیده شده‌اند. مصالح داخلی دیوارها نیز از لاشه سنگ و ملاط گچ است. دیوارهای جناحین این بنا تا حدودی بلندتر ساخته شده‌اند تا بتوانند سقف تاق را کاملاً مسطح نمایند. ارتفاع کف بنا از سطح زمین ۲۰/۱ متر و ارتفاع از کف تا لبه قوس ۹۲/۵ متر و از لبه قوس تا زیر گیلویی اول ۲۰/۱ متر است. همچنین بلندی افریز اول ۶۰ سانتی متر است که بر روی آن یک ردیف بلوک سنگی ساده به بلندی ۴۵ سانتی متر قرار گرفته‌است. بر روی این بخش، سنگ‌های تزئینی افریز دوم قرار دارد. همچنین در بالاترین بخش بر روی لبه بام بنا، یک ردیف کنگره به ارتفاع ۹۲ سانتی متر قرار گرفته‌است. بنابراین ارتفاع بنا از سطح زمین تا بالاترین نقطه ۷/۱۱ متر است. همچنین عرض دهانه طاق ۱۰/۴ متر و عمق آن ۱۰/۳ متر می‌باشد . دیوارهای داخلی این بنا به وسیله نقوش هندسی حجاری شده‌است.

در مورد زمان ساخت این بنا اختلاف نظرهایی وجود دارد برخی آن را به دوره اشکانی و برخی دیگر آن را به دوره ساسانی نسبت می‌دهند. اما آنطور که از مدارک باستانشناسی به دست آمده ظاهراً این بنا در اواخر دوره ساسانی و احتمالاً زمان حکومت خسرو دوم (۶۲۸-۵۹۰م) ساخته شده‌است. اگرچه تاکنون کارکرد واقعی این بنا مشخص نشده، اما برای آن کارکردهای متفاوتی از جمله «یادگار احداث راه کاروانرو»، «توقف گاه موکب شاهی»، «اریکه سلطنتی»، «پاسگاه مرزی» و «بنای یادبودی از پیروزی» ذکر کرده‌اند.

برای دیدن این اثر، حدود ۲۰۰ متر بعد از ایست بازرسی معروف پاتاق وارد جاده فرعی در سمت چپ جاده اصلی شده و پس از طی مسافتی حدود ۵۰۰ متر می‌توان به محل مورد نظر رسید.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

پس از اسلام در تاریخ ایران باستان جایگزینی نام ها صورت گرفته است. برای مثال سلیمان یا مادر سلیمان یا حضرت علی یا حضرت فاطمه در برخی مواقع جایگزین اساطیر باستانی ایران شده اند. حضرت فاطمه جایگاه های اناهید را و حضرت علی جایگاه های مهر را گرفته است. سلیمان و مادر سلیمان هم اشاره به تخت جمشید، کوروش و یک شخصیت گمشده دیگر دارد. ایرانیان باستان مهر پرست بودند آنها پرستشگاه های ویژه داشتند. یکی از انها در کرمان است. در آن زمان از صخره‌های سخت ، گنبدی را برای مراسم آیینی به شکل یک استوانه بزرگ مانند منشور کوروش مانند چشم بزرگی به اندازه ۷۰ متر تراشیدند.

این سنگ‌ نگاره تندیسی از سایه انسان‌نما است که در طاق‌نمای صخره‌ای این کوه‌ها به چشم می‌خورد و به ظاهر پرستش‌گاهی بزرگ در پایتخت کشوری باستانی بوده است که امروزه مردم کرمان از آن با عنوان «طاق یا علی (ع)» یاد می‌کنند.

با تحقیقات صورت گرفته یک پژوهشگر کرمانی مشخص شد که در دو نوبت از سال سایه این صخره‌ها به شکل نیمرخ یک انسان در می‌آید که طبق نظریات کارشناسان بر طبق آثار مکتوب زمان قدیم این سایه انسان‌نما مربوط به آیین مهر یا میتراییسم است.

خدای باستان ایرانیان پیش از زرتشت

مهرپرستی بر پایه پرستش میترا «در پارسی میانه مهر نام دارد» خدای خورشید و عدالت در دوران پیش از آیین زرتشت نهادینه شد، ایرانیان پیش از زرتشت دینی چندخدایی داشتند که میترا گرانقدرترین خدای آنها به حساب می‌آمد.

میترا از دل سنگ درون غاری به دنیا می‌آید که برخی زاده شدن مهر از درون سنگ را استعاره از فروغ ناشی از برخورد دو سنگ به هم می‌دانند.

“ناصر شجاعی”، پژوهشگر آثار باستانی در گفت و گو با خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه کویر، در خصوص شرح اکتشافاتش در کرمان می‌گوید:
در حومه شهر کرمان قبرستانی وجود داد که همجوار کوه‌های شرقی کرمان بوده و نام باستانی آن شیوشگان است و اثر سنگی دست کند عظیمی در دل صخره‌های آن حک شده است.

وی ادامه می‌دهد: بنده از ۱۰ سال قبل دست کند مذکور را مورد کنکاش قرار دادم و با سایر دست کندهای مشابه در ایران مورد مقایسه قرار دادم، این دست کند بزرگتر از یک زمین فوتبال است و در صخره روبروی آن هم آثار ظریف‌تری وجود دارد که به صورت نقش برجسته صخره‌ایی و دست کند نمایان است و بنده مطالعاتم را در حوزه‌های میدانی، مکتوب و سایر منابع به انجام رساندم.

شجاعی ادامه می‌دهد: این آثار بسیار رمزگونه بنا شده‌اند و جهت رمزگشایی این آثار باستانی از اساتید حوزه‌های باستان شناسی، ادبیات کهن ایرانی، نجوم، اسطوره شناسی، زمین شناسی، هنر(انیمیشن، گرافیک، نقاشی، مجسمه‌سازی)، ریاضی، معماری و فلسفه سود بردم و توانستم راز بزرگی را که در ورای سازه نیم گنبدی وجود دارد، رمز‌گشایی کنم.

این پژوهشگر آثار باستانی می‌افزاید: این آثار که از هاله تقدس گونه‌ایی از سایه تشکیل شده است، نشانگر تمدن پیشرفته‌ایی از یک قوم هوشمند در عصر باستان را گواهی می‌دهد و طبق نظریه برخی کارشناسان قدمت این آثار مربوط به ۱۲ هزار سال قبل تخمین زده می‌شود که این تصویر سایه‌ای شکل در دو موسم از سال در وسط ظهر کامل می‌شود و مانند یک ساعت آفتابی کاملاً دقیق عمل می‌کند.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

از جمله یادمان های تاریخی کاشمر یخدانی است به نام فروتقه که در ابتدای راه روستایی به همین نام قرار دارد. این اثر به عنوان عظیم ترین یخدان کاشمر، در دوره قاجار ساخته شده است.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

در چشم انداز حاشیه جنوبی جاده قوچان به فاروج در مجاورت گورستان قدیمی شهر بنایی مخروطی و خشت و گلی جلب نظر می نماید ، که به یخدان نمدمالها مشهور است. ساختار این یخدان شامل گنبد مخروطی و چاله نگهداری یخ می باشد که گذشت زمان و عوامل گوناگون، پلکان ، حوضچه و دیوار سایه انداز آن را تخریب نموده است. این بنا دارای دو ورودی در ضلع شمالی و جنوبی است که بعدها درگاه شمالی آن مسدود شده است . پیرامون گنبد مخروطی یخدان تیرهای چوبی کوچکی نصب گردیده یا که گویا عملکرد آن استحکام بخشی گنبد بوده است. یخدان نمدمالها یادگاری از معماری دوره قاجار در این ناحیه است.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

آب آشامیدنی مردم در قدیم از آب موجود در مخازنی تامین می شد که به آب انبار موسوم بودند. این مخازن را از منابع آبی از قبیل رودخانه، قنات، چشمه و یا آب باران پر می کردند. آب انبار یخدان موبدی که در محله کوچه موبدی قرار دارد از معروفترین آب انبارهای موجود می باشد که در حال حاضر متروکه ولی پا بر جاست. همچنین در این آب انبار پشت دیوارهای بلند سطوحی صاف تعبیه می کردند که در شب های زمستان آب آن قسمت یخ می بست و از این یخ در فصل تابستان به وفور استفاده می کردند. نکته جالب توجه در این یخدان این بوده که آب آن از قنات تامین می شده و فالوده فروشان صاحب آنها بودند. در حال حاضر آب یخدان ها خشک شده و از آنها به عنوان نمونه ای از میراث های به جا مانده از پیشینیان یاد می شود.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

از آثار ديدني روستاي لنگر، يخچال قديمي آن است كه با توجه به هواي گرم منطقه در نوع خود جالب توجه است. يخچال لنگر در شرق روستا قرار گرفته و تاريخ ساخت آن به حدود 250 سال پيش مي‌رسد. در گذشته و در زماني كه هنوز تكنولوژي‌هاي بشري وسايلي مانند يخچال را نساخته بود، مردم مناطق گرمسير ايران با استفاده از هوش خود و به‌كارگيري طبيعت براي روزهاي گرم سال يخ ذخيره مي‌كردند.

روش كار بيشتر يخچال‌ها به اين صورت بود كه پس از ساختن آن با ديوارهاي قطور كه اجازه كمترين انتقال انرژي را مي‌داد، در شب‌هاي سرد زمستان مقداري آب تميز به آن هدايت مي‌كردند تا يخ بزند و شب بعد روي اين لايه يخ‌زده يك لايه ديگر اضافه مي‌شد و سرانجام در پايان زمستان حجم بزرگي از يخ در يخچال آماده استفاده بود.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

یخدان (یخچال)عباس آباد حاجی: سده دوازدهم هجری قمری قدمت قاجار

این یخدان دارای حصار بلند به ارتفاع 12 متر در فاصله 4 کیلومتری شرق رفسنجان در روستای عباس آباد حاجی، بر اصلی خیابان روستا واقع گردیده است. این بنای خیرالمنفعه توسط حاج آقا علی زعیم التجار رفسنجانی با مصالح خشت خام، آجر، کاه‌گل و با طرح معماری کم نظیر و فرم زیبای بنا گردیده است. زیستن در حاشیه کویر و آفتاب داغ و گرمای تابستان ، پیشینیان رفسنجان را به تفکر واداشته است که آیا می‌توان از سرمای خشک زمستان سخت کویر توشه و بهره‌هایی به تابستان آورد و در جهت رفاه به خدمت گرفت و یخ ایده‌آل‌ترین این ره آورد بود و با این نگرش یخدان‌های همچون عباس آباد حاجی ، کبوترخان، نوش آباد و انار و غیره در شهرستان رفسنجان شکل گرفت. یخدان‌ها یا بهتر بگوییم یخچال‌ها ، چاله‌هایی هستند که یخ را درون خود از زمستان تا اواخر فصل تابستان نگه می‌داشتند تا مورد مصرف قرار گیرد و این محل‌ها وظیفه‌شان حفظ و نگهداری دمای یخ با کم‌ترین افت برودتی بوده است. ارزش آن نسبت به مدت زمان طولانی در نگهداری بوده و این یخدان‌ها حالت گنجی برای مردمان زمان خود داشته است و سازه یخدان را چاله یخ به عمق 10 تا 15 متر، دیوار و حصار به ارتفاع 10 تا 12 متر ، پلان یخدان دایره‌ای و پوشش آن از خشت و ملات گل رس و به صورت گنبدی بلند است، که نمادی از معماری گذشتگان است.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

یخچال حصار کوچک یکی از آثار تاریخی شهرستان استان تهران است که در ابتدای ورودی روستای حصار کوچک در جنوب شرقی شهرستان ورامین واقع شده و با شهر ورامین 17 کیلومتر فاصله دارد.

این یخچال در دوره قاجاریه و با مصالحی چون خشت و گل بنا شده اما در حال حاضر با وجود این که کاملاً سالم می‌باشد، بدون استفاده مانده است.
ورودی یخچال حصار کوچک در جهت شمال قرار دارد و دارای طاق هلالی می‌باشد. این یخچال در جهت غربی و شرقی نیز دریچه‌های کوچکی دارد که احتمالاً از طریق آن‌ها، یخ‌های جمع‌آوری شده را به درون یخچال می‌ریختند.

در جریان عملیات مرمت و بازسازی که بر روی این یخچال صورت گرفت، از آجر استفاده شده است.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

ساخت یخچالها در ایرانزمین بسیار متداول بوده است و بسیاری از مردم با یخچال شهرهای گردشگری همچون یزد و کرمان آشنایی دارند. یخچال بیارجمند نیز با همان کارکرد ایجاد شده و سالهای سال یخ مورد نیاز فصل گرم را برای مردم روستا تامین می کرده است. در فصل سرما آب کاریز را روانه این یخچال می کرده اند و منتظر می شده اند تا یخ بزند و پس از یخ زدن مقدار دیگری آب را اضافه می کرده اند . اگر به یکباره آب را وارد گودال یخچال می کردند با یخ زدن روی آن دیگر امکان یخ زدن لایه زیرین وجود نداشت چرا که یخ خود بصورت یک لایه عایق حرارت کار می کند. سالهای سال بود که یخچال بیارجمند کارایی خود را از دست داده بود و بدلیل فرسایش ساختمان آن نیز دچار ریختگی شده بود (عکس زیر) هرچند این فرسایش نمای خاص و زیبایی به آن داده بود ولی شدت آن بیش از آن بود که این سازه تحمل ان را داشته باشد. اما در سفر قبلی که به بیارجمند داشتم متوجه شدم که آثار باستانی شهر در دست تعمیر هستند. از جمله آنها همین یخچال بود که خوشبختانه بطور کامل مرمت شده بود. در ضمن سازه های قبرستان نیز در حال تعمیر هستند.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415

یخدان روستای بحرود فیروزه، که قدمت آن به دروه‌ی قاجار می‌رسد، در جنوب غربی روستای بحرود، از توابع بخش مرکزی شهرستان فیروزه، قرار گرفته است. یخدان بحرود، در تاریخ 1386/10/12 و به شماره‌ی 20477، در فهرست آثار ملی ایران، ثبت گردیده است.

بنای یخدان بحرود، در میان بافت قدیمی و جانب جنوب غربی روستای بحرود، با ارتفاع 18 متر از سطح زمین‌های اطراف، قرار گرفته است. ورودی این یخدان زیبا، از ضلع شمالی، با عرض 20/1 متر است. قطر بنا 9متر و محیط بیرونی آن حدود 41 متر است. این بنا، در ضلع غربی، مخروطی شکل بوده و مصالح به کار رفته در این بنا شامل آجر با اندود کاهگل و استفاده از چوب در قسمت بالایی بنا می‌باشد.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415